Je kent het wel, je hebt gewerkt, maar net even een uurtje langer omdat je nog iets af moest maken. In plaats van dat je hiervoor betaald krijgt, krijg je tijd voor tijd zoals we dit ook wel noemen. Deze regeling, die eigenlijk geldt als alternatief voor het uitbetalen van overwerken, is een veelvoorkomend fenomeen binnen het Nederlandse arbeidsrecht. Deze regeling stelt werknemers in staat om in plaats van extra loon te ontvangen voor overwerk, deze extra uren op een later moment op te nemen als vrije tijd.
Hoewel dit op het eerste gezicht eenvoudig lijkt, zijn er wel een aantal zaken om serieus rekening mee te houden. Zo moet je namelijk wel waken dat mensen niet bewust uren gaan sparen, zodat ze ieder jaar een aantal dagen extra vakantie hebben, waardoor je met de planning niet helemaal goed uitkomt. Daarom hebben wij een aantal belangrijke punten waar je als werkgever, maar ook als werknemer op moet letten.
Arbeidstijdenwet en CAO
De arbeidstijdenwet en eventuele collectieve arbeidsovereenkomsten (cao’s) vormen de juridische basis voor de tijd-voor-tijd regeling. Hierin staan de maximale arbeidstijden en pauzetijden beschreven. Het is belangrijk om na te gaan of een cao van toepassing is en welke specifieke bepalingen hierin staan omtrent overwerk en tijd-voor-tijd. Het kan namelijk heel goed zijn dat bijvoorbeeld het eerste kwartier voor jezelf is en je dus pas krijgt uitbetaald op het moment dat je langer dan 15 minuten hebt overgewerkt.
Schriftelijke overeenkomst
Het is belangrijk dat afspraken over tijd-voor-tijd schriftelijk worden vastgelegd. Dit kan in de individuele arbeidsovereenkomst of in een aanvullende schriftelijke overeenkomst. Hiermee worden misverstanden en conflicten voorkomen. Wat je vaak ziet, is dat deze regeling niet voor iedereen geldt, maar bijvoorbeeld alleen voor mensen tot een bepaald salaris. Logisch, want anders wordt het voor een werkgever natuurlijk veel te duur.
Verhouding tijd-voor-tijd
De verhouding van tijd-voor-tijd moet duidelijk worden afgesproken. Vaak geldt een 1:1 verhouding, maar in sommige gevallen kan een andere verhouding worden gehanteerd, bijvoorbeeld 1,5 uur vrij voor elk uur overwerk. Dit kan afhankelijk zijn van cao afspraken of bedrijfsbeleid. Vooral in de weekenden zie je bijvoorbeeld vaak dat de verhouding net even anders is of op het moment dat je deze uren wilt laten uitbetalen, wat overigens niet in alle gevallen kan.
Opname van vrije dagen
Er moet duidelijkheid zijn over wanneer en hoe de opgebouwde tijd kan worden opgenomen. Dit moet in overleg tussen werkgever en werknemer gebeuren. Het is raadzaam om een redelijke termijn af te spreken waarbinnen de tijd-voor-tijd moet worden opgenomen om opeenstapeling van uren te voorkomen. Vaak zie je dat net als met reguliere vrije dagen die worden opgenomen van de vakantie uren, dezelfde regels worden gehanteerd.
Administratie
Een nauwkeurige administratie van de gewerkte overuren en de opgenomen vrije tijd is ontzettend belangrijk. Dit kan digitaal of op papier worden bijgehouden. Een goede administratie voorkomt misverstanden en zorgt voor transparantie. Dit is ook de reden waarom veel bedrijven werken met een kloksysteem. Dit heeft als voordeel dat alles direct wordt geregistreerd. Vaak moet de manager dan iedere dag of week de uren goedkeuren en kan hij of zij ook direct zien of er mensen zijn die structureel meer uren maken dan ze eigenlijk zouden moeten.
De voor- en nadelen van tijd voor tijd
De tijd-voor-tijd regeling biedt flexibiliteit voor zowel werknemers als werkgevers. Werknemers kunnen op een later moment genieten van hun vrije tijd, terwijl werkgevers geen extra loonkosten hebben voor overwerk. Dit is natuurlijk ook ontzettend gevaarlijk, aangezien er ook medewerkers kunnen zijn die op deze manier proberen flink wat extra uren op te sparen ieder jaar. Dagelijks een kwartiertje langer is namelijk een week extra vrij ieder jaar. Overigens is het wel zo dat het ook een goede indicator is of het team de druk aan kan. Stel dat iedereen structureel tussen de 3 en 5 overuren per week maakt, dan is het goed om eens met elkaar om de tafel te gaan.
Tijd voor tijd uren meenemen
Waar je vakantieuren tot op zekere hoogte mag meenemen naar het volgende jaar, kan het zijn dat de werkgever voor de tijd voor tijd uren andere regels heeft. Het is dus wel verstandig om dit even goed na te kijken, aangezien je anders het risico loopt dat je uren straks komen te vervallen en je deze dus niet meer kunt opnemen. Kijk dus goed welke afspraken er zijn gemaakt en raadpleeg bij twijfel je leidinggevende of loop even langs bij de afdeling personeelszaken. Zij weten niet alleen precies hoeveel uren je nog hebt staan, maar vertellen je ook zo welke regels er gelden.